Dokładny przebieg wyprawy przeciwko smokowi Smaugowi i walki z nim został opisany w książce Hobbit, czyli tam i z powrotem. W utworze znajdujemy elementy literatury skandynawskiej, szczególnie wyraźne są zapożyczenia mitów nordyckich. Znaczącą rolę odegrała także germańska literatura średniowieczna, z której Tolkien zaczerpnął postaci krasnoludów. Podobno ich losy miały odzwierciedlać dawne wyobrażenie o narodzie żydowskim, czego potwierdzeniem miałaby być zgodność kalendarza krasnoludów z hebrajskim luach ha-szana.
Gdy kompania Thorina wkracza do Mrocznej Puszczy, Bilbo ratuje ich przed czyhającymi tam niebezpieczeństwami. Po dotarciu do Samotnej Góry Bilbo jako posłannik-zwiadowca wchodzi do kryjówki smoka przez sekretne drzwi, a widząc jego słabość, kradnie mu puchar, co rozdrażniło smoka i wypędziło go z jamy. Dzięki temu Bard Łucznik może oddać celny strzał i zabić go. Po odzyskaniu Królestwa przez krasnoludy Bilbo odnajduje rodzinny skarb Thorina i ukrywa go, za co zostaje usunięty z grupy. Godzą się dopiero, gdy Thorin ginie podczas Bitwy Pięciu Armii. Bilbo przyłączył się w niej do ludzi, elfów i krasnoludów w walce goblinami i wargami. Dzięki tej bitwie grupy, wcześniej zwaśnione z powodu przejęcia bogactw Samotnej Góry, połączyły swe siły w walce ze wspólnym wrogiem. Zwycięstwo nie tylko przepędziło gobliny, ale również ukazało wartość życia w pokoju i harmonii, czym to ludzie, elfy i krasnoludy mogli się cieszyć przez wiele lat.